Biz böyle devlet terbiyesi almışız; yoksa!..

Artık ifşada mahzur bulunmadığı için kaydediyorum; bundan on beş gün kadar evveldi. Tam kuşluk vakti kahvesinin en leziz köpüğünü höpürdetiyordum ki telefon denilen münasebetsiz alet ötmeye başladı. Esasen telefonu evde tutmayacağım lakin ara-sıra uzak memleketlerdeki muhibbanım ile mükalemeye medar olduğu için razı oldumdu. Neyse efendim meseleden inhiraf etmeyelim şimdilik, telefon tavana yakın bir mıntakadaki yük dolabının içinde mahfuz bulunduğu için icad edene hörmetler takdim ederekten yerimden uğrayıp bin müşkilat ile ahizeye ulaştım. Vaziyet aslında hariçten bakan birine hayli gülünçlü görünebilir; tahayyül ediniz ki tahta iskemlenin üstüne tırmanıp, üst dolaptaki telefonun ahizesine uzanmışım ve kümesteki tavukların "tar"da durduğu vaziyette konuşmaktayım. Uzatmayalım, evvela "Recai Bey siz misiniz; ayrılmayın bağlıyorum efendim" teranesi. Hoppala! En titizlendiğim işlerden birisi de sekreter marifetiyle telefona bağlanmak: Yahu bilader, benimle görüşmek istiyorsan bizzat numeromu çevirir görüşürsün. Lakin şimdi telefon irtibatını bizzat yapmak ayıp sayılır olmuş. Adam icabında işsizlik ve meşgalesizlikten akşama kadar odasında kaattan teyyare katlayıp uçursa bile, birine telefon açmak icap ettiğinde işi katibesine havale eyliyor. Bilahire istintak ettimdi ki, bizzat telefona çıkmak "ufak-tefek adam" intibaına vesile oluyor imiş. İşte böyle, esasen O'ssat telefonu kapatmak vardı lakin, belki mühim bir memleket meselesidir diyerekten sabrettim.

BİR "KAYLULE" DEVLETE FEDA OLSUN!

Telefonda nazik, hörmetkar bir ses. Adı üzerinize vazife olmayan bir komşu ülkenin kültür ateşeliği ile meşgul bir diplomat imiş. Bi'ttabii ihtiram ve iltifat sözlerini müteakiben makalelerimi böyük bir iştiyakle okuyup biriktirdiğini ve her pazar öğle sularında fakıs marifetiyle bağlı bulunduğu nezarete gönderdiğini, kendisinin de bizzat hayranım olduğunu filan söylüyor. Türkçesi, bizim pek çok Türk böyüğünden daha selis fekat Azeri ağzına yakın bir şive farklılığı var. "Memnun ve mahzuz oldum evladım; sadede gelelim" ikazına değin bu tarzda epey sohbet cereyan ettikten sonra benimle pek mühim bir mevzu hakkında bizzat görüşmek istediğini söyleyince mesele tavazzuh etti. "Pekala evladım, öğleyi müteakiben fakirhanede bekliyorum." deyip ahizeyi yerine koydum. Mesele hakikaten kritik olmayıldı; adam telefonda konuşmak istemediğine göre işin mahrem ve acil olduğuna kanaat getirdim. Öğle nemazını müteakip sünnet-i seniyye muktezasınca mu'tad edindiğim "kaylule" uykusunu feda etmek gerekecekti lakin kıdemli kaarilerim bilir ki memleket meseleleri mevzuubahs olduğunda göze alamayacağım zahmet yoktur.

Misafirim tam vaktinde geldi; tirendaz giyimli, orta yaşlı, esmer bir adam. İçeri buyur ettim, kapıdan girerken sokağa doğru şüpheli bir nazar atfetmesi nazar-ı dikkatimi celbetti. Cigara tuttum, almadı. Yeşilaycıymış; bu hususa bir mim koyup kısa hoş-beşten sonra mevzuya gireceğiz fekat adı üstünüze lazım olmayan misafirim ikide bir saate bakıp duruyor. "Ziyaretinizi hangi mes'ut vesileye borçluyum evladım" diye cepheden sual edince kısa bir mırın-kırından sonra vaziyeti açık etmek mecburiyetinde kaldı. İfadesine nazaran kendisi bir şey söylemeye me'zun değil imiş lakin saat tam ikide bana bir telefon gelecekmiş. İşin ciddiyetine binaen kendisi buraya gelmiş imiş. Her neyse mangala cezveyi sürdüm tabiiy. Saat ikiye oniki var. Şeyh Sadi Şirazi'den, Hafız'dan, Hazreti Mevlana'dan bahis açıldı. Tam lafın orta yeri idi ki benim telefon yine yüklüğün üst tarafından ötmeye başladı. Sandalyeye tırmanıp ahizeye uzandım.

(Diplomatik bir iskandala mucib olur endişesiyle telefonda bizzat şahsan görüştüğüm zatın adını zikretmiyorum. Yine aynı tatlı Azeri şivesiyle edebi bir Türkçe tekellüm eyleyen muhatabımla on dakikaya karib mükalemede bulunduk. Vakıa bunlar mahrem meselelerdir fekat artık iş sübut bulmuş olduğundan mevzuyu bilgilerinize takdim ediyorum. Böyle şeyler tarihçilere lazım olur, siz bilmezsiniz.)

EKSELANSLARI İLE NELER KONUŞTUM?

-Aziz Recai Bey'le mi müşerref oluyorum efendim? 

-Evet, buyurunuz efendim, Ben Recai. 

-Selamün aleyküm Recai Bey. Ben .............. 'ın ................ Nazırı ...................'ım. 

-Ve aleykümselam, buyursunlar efendim. 

-Af buyurunuz, bizim konsolosluk ateşesi filanca bey şu an sizinle mülaki midir efendim? 

-Evet ekselans, görüşmek ister miydiniz?

-Sağolun. Efendim sizi rahatsız etmemizin sebebi şudur, malumunuzdur ki sekizinci İslam Konferansı zirvesi on güne kadar p ay-ı tahtımızda içtima edecektir.

-Evet duymuştum ekselansları...

-Efendim, biz .... hükümeti olarak bu zirveye Türkiya'yı temsilen sizin iştirakinizi can-ı gönülden istiyoruz...

-Yaaa, öyle mi; niçün ekselansları?

-Efendim, şu günlerde sizin hükümetin vaziyeti malum. Bu kabil toplantılara iştirak etmek Türkiya hükümetini birtakım mercilere karşı müşkil vaziyette bırakabilir. Böyle bir nahoşluğa sebebiyet vermemek için umum Türkiya entelicansıyası ve milleti namına, temsil kabiliyetini haiz bir ehl-i dil şahsiyeti davet etmeyi düşündük dü...

-.............

-Recai Bey, aloo, orada mısınız efendim?

-Evet ekselans, lutfen devam ediniz.

-Uzun lafın kısası, sizi bizzat aramızda görmekten büyük saadet duyacağız efendim. Esasen pek çok İslam devleti delegasyonu da aynı arzuyu izhar ederek, "Recai Bey gelirse biz de geliriz" dediler.

-Bakınız bu hayli enteresan; niçün aceba?

-Efendim biliyorsunuz bir kısım İslam konferansı azası, Türkiya'nın yeni harici siyasetinden müşteki bulunuyor. Türkiya burada resmen temsil olunursa birtakım tatsızlıkların çıkması muhtemel görünüyor?

-Yaa, ne gibi ekselansları?

-Zirvenin karar zaptında Türkiya'nın aleyhinde birtakım ibarelerin yer alması için şedid kulisler cereyan ediyor. Eğer siz bizzat teşrif buyurursanız beynelmilel ve beynelislam şöhretinizin tesiriyle bu gibi nahoş bir ihtimalin vüruduna mahal kalmayacaktır zannındayız. Israrımızın sebebi budur Recai Bey...

Sandalyenin üstünde dikilmekten belime ağrılar girmek üzere, üstelik canım da sıkılmaya başlamış. Bu arada ateşe bey, meraki nazarlarıyla mütemadiyen bana bakıp mana istihrac etmeye çabalıyor...

Bunlar beni ne zannediyorlar aceba? Oralara gidip de "bizim hükümatın kusuruna bakmayınız; tembih ediyorum vakıa fekat yine bildiklerini okuyorlar. Bir cahilliktir işlenmiş, yapmayın etmeyin" diye sosyal demokratlara mahsus birtakım "meyancı"lıklara mı tevessül edeceğim yahu? Kızdım tabii.

-Alaka ve teveccühünüze layıkıyla mukabele edemediğim için müteessirim fekat ekselans bu hükümatın -her ne kadar muhalif olsam dahi- bir başı ve ilgili memurları vardır. Sağolsunlar bana hörmetleri ederler, severler-sayarlar lakin bizim gördüğümüz devlet terbiyesi, oralara yılkı atı gibi ferden ferda gitmeme manidir. İmdi ben bu teklifi duymamış olayım, siz yine meseleyle elakadar devlet mahfilleriyle muhatab olsanız daha iyi olur gibime geliyor.

Nazır hazretleri böyle bir cevap beklemediği için kem-küme başladı. Aceba hiç olmazsa Türk entelicansıyasını temsilen gelemez miymişim; üstelik yeni seçilen devlet reisleri benimle mutlaka tanışmak istiyormuş filan. Artık ayaklarım uyuşmaya başlamıştı. Dedim ki,

-Sağolun, ben yaşlı bir adamım, o kadar seyahate dayanamam. Ben size bizim gazatanın acar muharrirlerimizden pek kıymetdar bir genç arkadaşımızı tavsiye ederim. Üstelik pek zeki bir gençtir, bana da hörmeti vardır...

Neticede pazarlığı bağladık. Ateşe efendi vaziyeti anladı, müsaade isteyip kalktı. Çıkarken elimi öpmeye davrandı, vermedim tabii.

Evvelki gün Taha Kıvanç Bey'in, zirveye davet edilen on beş yabancı gazeteciden biri olduğundan bahseden makalesini okuyunca gülümsedim ve isabetli bir tercih yaptığım için kendimi takdir ettim.

Zirve neticesine gelince malum; olacağı buydu; iki gündür gazatalar yazıp çiziyor; işler bu raddeye gelmeyebilirdi fekat vaktiyle aldığım devlet terbiyesi belimi büküyor benim. Yoksa...